Τι είναι και τι δεν είναι αυτοφροντίδα;

 #NotYourGuiltyPleasure…. Επανέλαβε μετά από ‘μένα. “Η αυτοφροντίδα δεν είναι εγωιστική”. Το θέλεις και στ’ αγγλικά; “Self-care is not selfish”. Γουάαατ; 

Σέλφκερ ιζ νοτ σέλφις. Το βλέπω παντού, το σλόγκαν έχει στοιχειώσει τα social media μου και τo διαδίκτυο. Μέχρι και στους New York Times ένα από τα πρώτα κείμενα που ανέβηκαν το 2021 είχε αυτό τον τίτλο.

Τί συμβαίνει; Πώς φτάσαμε στο σημείο να απολογούμαστε επειδή θέλουμε να φροντίσουμε τους εαυτούς μας, και μάλιστα αυτό να θεωρείται εγωιστικό; 

• Πριν την πανδημία μιλούσαμε για υπερεντατικοποίηση των όρων εργασίας που οδηγεί σε burnout, για υπερεντατικοποίηση των σπουδών παγκοσμίως, για υψηλά ποσοστά ανεργίας και φτώχειας όχι μόνο στη χώρα μας, που ανεβάζουν τους δείκτες διαταραχής της ψυχικής υγείας, για κρίση, για καταπίεση, για την ανάγκη η κατάσταση ν’ αλλάξει. Και πολύ σωστά πράτταμε.
• Όταν ξέσπασε η πανδημία, μας κατέκλυσαν πληροφορίες για το πώς να διαχειριστούμε τον εγκλεισμό, τί να φάμε, τί να διαβάσουμε, πώς να παίξουμε, πώς να φροντίσουμε τον εαυτό μας. Και πάνω που καταφέρνουμε με δυσκολίες να κάνουμε… ειρήνη με τη συνθήκη (όχι όλες και όλοι, όχι εύκολα) πρέπει να απολογηθούμε που τα καταφέραμε.

---

Να πω, δηλαδή, “μην κοιτάς που φροντίζω τον εαυτό μου, δεν είμαι εγωίστρια”; Τι μας λες;

Χρησιμοποιώ με πολλή προσοχή τη λέξη. Εγωίστρια; Όχι δεν νιώθω, ούτε θέλω να νιώθω την ανάγκη να το διεκδικήσω -ούτε από τους φίλους μου, ούτε από τη δουλειά μου, ούτε στον εργοδότη μου, ούτε καν στους ανθρώπους του κύκλου μου που δυσκολεύονται ακόμη να διαχειριστούν αυτό που μας συμβαίνει. Δεν θέλω να ντρέπομαι που προσπαθώ, να ντρέπομαι να το ξέρουν. Ούτε θέλω να νιώθω μειονεκτικά τις φορές που καταλαβαίνω ότι δεν έχω καταφέρει να με φροντίσω, ότι κάποια ή κάποιος που ξέρω τα καταφέρνει καλύτερα τώρα, και να ζηλεύω ενδεχομένως. Γιατί πάντα υπάρχουν και οι φορές που δεν τα καταφέρνεις…

Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο δεν ισχύουν τα περί “δέκα τρόπων να βρεις την ευτυχία” ή “τα μυστικά και κόλπα για να είσαι ευτυχισμένος στο παρόν”. Η ευτυχία μας, τα συναίσθηματα ευφορίας που θέλουμε να νιώθουμε δεν υπαρχουν σε περιοδικά με ωραίους τίτλους, δεν πωλούνται στο περίπτερο, δεν θα τα βρεις ονλάιν.

Η αυτοφροντίδα είναι μια διαχρονική διαδικασία. Και ναι, είναι εγωκεντρική -όχι εγωιστική. Εγωκεντρική, υποκειμενοκεντρική. Θέτει το υποκείμενο, τους εαυτούς μας, στο επίκεντρο σ’ ένα διαρκές σπιράλ με τις συνθήκες ύπαρξης μας: την κοινωνία μας. Όπερ σημαίνει ότι έχουμε τη ριζοσπαστικά αισιόδοξη δυνατότητα και για εμάς τους ίδιους να αλλάζουμε διαρκώς. Και έτσι να αλλάζουν και οι τρόποι με τους οποίους μας φροντίζουμε για να υπάρχουμε.

Τι δεν είναι αυτοφροντίδα;

Με τη σκέψη αυτή μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε γιατί η αυτοφροντίδα δεν είναι το κομμωτήριο και τα μποτέ μας, ούτε οι ιδέες μου για ένα σπιτικό σπα, ούτε η γυμναστική και η μαγειρική μας. Δεν είναι μόνο αυτά. Είναι και αυτά. Και μάλιστα, αυτά έρχονται δεύτερα και τρίτα.

Η αυτοφροντίδα είναι τρόπος επιβίωσης, τρόπος ζωής. Χωρίς να φροντίζουμε τους εαυτούς μας δεν θα μπορούσαμε να φροντίσουμε τους άλλους γύρω μας, δεν θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε. Ναι, έχει τις εξάρσεις και τις υφέσεις της –κάποτε μπορεί να μην μπορέσουμε να κάνουμε ούτε τα βασικά. Και σίγουρα για την κάθε μια και τον καθένα μας η αυτοφροντίδα εκδηλώνεται μέσα από διαφορετικές επιλογές, έχει διαφορετικές τροπικότητες.

Αλλά δεν είναι «κρυφός πόθος», κάτι το οποίο πρέπει να κρύψουμε και να μας κάνει να νιώθουμε ενοχές. Επανέλαβε, δεν είναι “guilty pleasure”. Οπότε δεν της πρέπουν και οι ενοχές –ούτε καν απέναντι στα παιδιά μας όταν έχουμε ανάγκη χρόνο για τον εαυτό μας. 

Τι είναι;

Αυτοφροντίδα είναι ο τρόπος με τον οποίο υπάρχουμε, οι καλές συνήθειες μας, και άλλοτε εμπλουτίζεται με έξτρα καλές συνήθειες. Δεν είναι το «χάπι της επόμενης μέρας» όταν δεν νιώθουμε καλά. Αυτοφροντίδα είμαστε εμείς -για εμείς και για τους άλλους!