Βλέποντας την ευτυχία στο μικροσκόπιο🔬

Είναι η μελέτη της κατάθλιψης υπόθεση της ιατρικής;  Ναι είναι. Τότε, γιατί να μην είναι και η ευτυχία;

Αυτό αναρωτήθηκαν ερευνητές από τη σχολή Ιατρικής του Harvard University και έβαλαν “στο μικροσκόπιο” την ευτυχία, με στόχο να κατανοήσουν αφενός τι είναι κι αφετέρου πώς προκύπτει. Τα ευρήματά τους οδήγησαν στην δημιουργία μιας νέας κατεύθυνσης, που ονομάζεται positive psychology (θετική ψυχολογία) και, έτσι γι αλλαγή επικεντρώνεται στα θετικά της ζωής μας, παρά στα προβλήματά της.

Η προσέγγιση αυτής της έρευνας για την ευτυχία είνα τόσο ερευνητική όσο και πρακτική- με την έννοια ότι οι περισσότερες έρευνες έγιναν σε ανθρώπους με δυσκολία να διαχειριστούν το στρες. Μέσα από πειράματα, συνεντεύξεις, ηλεκτρομαγνητικές κλπ, κατάφεραν να “δουν” την ευτυχία, ως ορμονική διεργασία και ως μια πολύ ουσιαστική κατάσταση όπου πιστεύουμε ότι μπορούμε να καταφέρουμε πράγματα. Η επιλογή, η δυνατότητα και η αισιοδοξία συνθέτουν την ευτυχία, όχι η επιτυχία, όπως ενδεχομένως να είχε σκεφτεί κανείς. Με άλλα λόγια, αυτό που λένε ότι τα λεφτά δε φέρνουν την ευτυχία είναι και επιστημονικά αποδεδειγμένο πια. Διότι, είναι πολύ σύνηθες τα άτομα που κυνηγάνε την επιτυχία να εγκλωβίζονται τελικά σε έναν φαύλο κύκλο αυτο-πραγμάτωσης, όπου μόλις πετυχαίνουν έναν στόχο έχουν αμέσως ανάγκη τον επόμενο. Κάπως έτσι, παράδοξα, η επίτευξη φέρνει ένα κενό, που σε τίποτε δε μοιάζει με την ευτυχία, φυσικά.

Ποιος φταίει, όμως, και έχουμε μάθει να κυνηγάμε την επιτυχία σαν χάμστερ 🐁 μέσα στο τροχό; Ξεκάθαρα, είναι θέμα διαπαιδαγώγησης και κοινωνίας: ο δυτικός τρόπος ζωής επιβραβεύει αυτούς που προσπαθούν αδιάκοπα, που βάζουν τον εαυτό τους σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τη δουλειά, που έχουν πλούτο και τον επιδεικνύουν. Από παιδιά, μαθαίνουμε να ζούμε με στόχους και μόλις τους πετύχουμε να τρέχουμε αμέσως για τον επόμενο. Δεν είναι επομένως περίεργο που ως ενήλικες ταυτίζουμε την επιτυχία με την ευτυχία… Σκέψου το εξής: ανθρωπολόγοι που μελέτησαν τους Αβορίγινες της Αυστραλίας, οι οποίοι ζουν ακόμη με τον τρόπο που εμείς θα πούμε “πρωτόγονο” έχουν μηδενικά ποσοστά κατάθλιψης στην κοινότητα. Ζουν στον ήλιο, κινούνται όλη την ημέρα, ζουν ομαδικά χωρίς επιφανειακές επιδιώξεις- σαν να λέμε κάνουν ακριβώς το αντίθετο με εμάς. Και όχι, η λύση δεν είναι να τρέξουμε όλοι ξανά στα δάση.

Ένα πολύ βασικό εύρημα της έρευνας -βασισμένο σε προηγούμενα ευρήματα της γνωσιακής ψυχολογίας- είναι ότι το μυαλό μας έχει μια τάση να ψάχνει για παγίδες και κινδύνους: το reptilian μέρος του μυαλό μας (που αποδίδεται καλύερα ως “πρωτόγονο”) είναι σε επαγρύπνηση ψάχνοντας κινδύνους. Το θέμα είναι ότι τόσο οι πρόγονοί μας όσο και οι Αβορίγινες έμπαιναν σε αυτή τη διαδικασία όταν πραγματικά αντιμετώπιζαν έναν κίνδυνο, κι έβγαιναν από αυτή μόλις ο κίνδυνος πέρναγε. Εμείς, οι σύγχρονοι, δεν είμαστε εκπαιδευμένοι να χρησιμοποιήσουμε αυτό το σύστημα σωστά. Το αποτέλεσμα: είμαστε διαρκώς σε στρες αναζητώντας την επόμενη παγίδα. Μονίμως σε επιφυλακή και καχύποπτοι, παραβλέπουμε τα θετικά, γιατί δεν είναι αυτά που έχουν σημασία, αλλά ο κίνδυνος που καραδοκεί.

Έρχονται εδώ οι επιστήμονες ερευνητές και μας λένε: αν θες να είσαι ευτυχής, πρέπει πρώτα να είσαι ευγνώμων.  Να κρατάς καθημερινά ένα ημερολόγιο ευγνωμοσύνης, ευλαβικά, για τουλάχιστον 21 ημέρες, σημειώνοντας 3 διαφορετικούς λόγους που νιώθεις ευγνωμοσύνη κάθε μέρα. Αυτή η διαδικασία, αναγκάζει το μυαλό μας να αλλάξει τη συνηθισμένη του διαδρομή και αντί για τα αρνητικά να ψάξει για τα θετικά. Μέρα με τη μέρα, εκπαιδεύουμε τη σκέψη μας να γίνεται πιο θετική και να αφήνει χώρο στα καλά που μας συμβαίνουν να… συμβούν.

Η ίδια έρευνα τεκμηρίωσε την τεράστια επιρροή του περιβάλλοντός μας στην ευτυχία μας. Ακριβώς όπως συμβαίνει με το χασμουρητό, έτσι και με το χαμόγελο και την καλή διάθεση, είναι μεταδοτικά. Οι ηλεκτρομαγνητικές έδειξαν ότι όταν χαμογελάμε ενεργοποιείται το κέντρο της χαράς στον εγκέφαλό μας. Το ίδιο ακριβώς όμως συμβαίνει και όταν βλέπουμε κάποιον να χαμογελάει. Ίσως αυτή να είναι μια εξαιρετικά καλή εξήγηση σε όλα αυτά που λέμε και ξέρουμε, για τον κίνδυνο των τοξικών ανθρώπων όταν κυκλοφορούν γύρω μας.

Επομένως, επιστρέφουμε ξανά, αλλά από άλλη διαδρομή αυτή τη φορά, στο ότι η ευτυχία είναι επιλογή. Είναι η επιλογή μας να την αναζητήσουμε μέσα στις σκέψεις και τις εμπειρίες μας, η επιλογή μας να βάλουμε ξανά προτεραιότητες και να σκεφτούμε εκ νέου την ισορροπία ανάμεσα στον εαυτό-τη ζωή- τη δουλειά ή/και να υιοθετήσουμε μικρές συνήθειες που έχουν μεγάλα αποτελέσματα.

Μυρτώ - Μαρία Μυλωνά

Αγαπώ τη δράση και απολαμβάνω τις αλλαγές. Εμπνέομαι από τις ιστορίες των ανθρώπων και δεν σταματώ να μαθαίνω και να εκπαιδεύομαι.