(Δεν) είσαι ό,τι τρως

Κι αν έχω ακούσει –πόσω μάλλον υποστηρίξει- τη γνωστή ρήση «είσαι ό,τι τρως». Γιατί, ναι, έχω θελήσει να εκμπέμπω τη «λάμψη» από τα πολλά φρούτα και λαχανικά που τρώω, θέλω να φαίνεται το πόσο πολύ «προσέχω», και αντίστοιχα έχω θεωρήσει ότι κάποιος με παραπάνω κιλά είναι τα σουβλάκια και τα burger που μάλλον θα τρώει –μη σκεπτόμενη άλλους παράγοντες που επηρεάζουν το σώμα, και έχοντας στο μυαλό μου συγκεκριμένα πρότυπα. Ολοι μας πάνω-κάτω κάποτε έχουμε σκεφτεί έτσι, σωστά;

Το «είσαι ό,τι τρως» λειτούργησε μάλλον ως μια φράση με στόχο να προωθήσει την εικόνα ενός «υγειούς σώματος», που προτρέπει να δούμε την τροφή ως «φάρμακο» (αγνοώντας το πόσα άλλα χαρακτηριστικά, συναισθήματα και συμπεριφορές κρύβονται πίσω από την τροφή) -μια φράση που αποτρέπει την «κακή διατροφή», αλλά στο τέλος της ημέρας θα έρθει να «επιβάλλει» πρότυπα, αξίες, ιδεοληψίες για το τι είναι καλό και τι δεν είναι. Τι είναι ένα «υγιές σώμα» και τι δεν είναι…

Ας πάρουμε για παράδειγμα τον εαυτό μας. Είμαι ό,τι τρώω; Ένα τρίτο μάτι θα έλεγε (και το έχει πει για εμένα) πως είμαι πρότυπο πειθαρχίας, και θα χαιρόταν (;) από το πόσα φρούτα, λαχανικά, σπόρια και ματζούνια επιλέγω. Ίσως αυτό το τρίτο μάτι να παραξενευόταν που δεν τρώω κρέας, αλλά μετά θα θυμόταν και πόσα έχουμε διαβάσει, ακούσει, μάθει για τη σχετική βιομηχανία. Και στο τέλος μπορει να μου έλεγε και μπράβο που αποφεύγω πολλά ζωικά. Προς χάριν του παραδείγματος αφήνω στην άκρη άλλα σενάρια.

Έστω, λοιπόν, ότι αυτό το τρίτο μάτι με θαύμασε. Το ερώτημα όμως επιμένει. Είμαι ό,τι τρώω; Μια πιο ενδελεχής ματιά στις σωματομετρικές καταγραφές μου και το ιατρικό μου προφίλ θα αποδείκνυε το αντίθετο. 

Αν κάτι μου έμαθε η 28χρονη σχέση μου με την τροφή, κι αν κάτι μου επιβεβαίωσε και  η πρόσφατη καραντίνα εν μέσω πανδημίας, είναι πως δεν είμαι αυτά που τρώω –και για να είμαι ακριβής, δεν είμαι αυτά που δεν τρώω. Χρόνια τώρα στερώ από τον εαυτό μου ολόκληρες ομάδες τροφίμων, φοβάμαι τρόφιμα, άλλοτε τρώω και άλλοτε όχι. Βλέπεις, κάποιος που υποφέρει από διατροφικές διαταραχές δεν μπορεί να είναι αυτό που τρώει ή δεν τρώει. Και οι διατροφικές διαταραχές είναι πολύ πιο συχνές από όσο νομίζουμε, από όσο το ψάχνουμε ο καθένας για τον εαυτό μας, από όσο ορίζει το δίπολο παχυσαρκία-ανορεξία.

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες -πρόωρες μα ενδεικτικές- εν μέσω πανδημίας οι διατροφικές διαταραχές εντάθηκαν. Πολλοί ξεκίνησαν να τρώνε περισσότερο, άλλοι όμως περιόρισαν μπροστά στο φόβο την τροφή. Ποιον φόβο; Το φόβο να χάσουν το «ιδανικό σώμα». Υπάρχει, όμως, ιδανικό σώμα; Έστω και για τον καθένα μας ξεχωριστά; 

Food Tracking ή απλή έλλειψη εμπιστοσύνης;

Για χάρη μιας αφηρημένης ιδέας, αυτής του ιδανικού σώματος, εδώ και χρόνια έγινε μόδα η πλήρης καταγραφή της τροφής (όχι απαραίτητα στο χαρτί, αλλά η ιδεοληπτική ενασχόληση με τη διατροφή). Το περίφημο Food Tracking. Για κάποιους ίσως λειτούργησε ευεργετικά στην αρχή γιατί είδαν και κατανόησαν τι περιλαμβάνει το πιάτο τους. Πολλούς από εμάς, ωστόσο, μας οδήγησε στο να μην εμπιστευόμαστε το ίδιο μας το σώμα, να μην το ακούμε τελικά, και να μη σεβόμαστε τις ανάγκες του.

Στην πλειοψηφία των 28 ετών της σχέσης μου με την τροφή θα ορκιζόμουν ότι το σώμα που έχω δεν το έχω εμπιστευτεί ή ακούσει. Επομένως δεν έχω υπάρξει αυτά που τρώω. Τα ίδια 28 χρόνια έγινα ο άνθρωπος που είμαι σήμερα και έθεσα τις βάσεις για αυτό που θα είμαι αύριο. Ανέπτυξα δεξιότητες, άφησα πίσω άλλες, γνώρισα ανθρώπους, και άφησα πίσω άλλους, η ζωή μου πέρασε από διάφορα στάδια και θα συνεχίσει να το κάνει. Και η τροφή μου δεν είχε, ούτε θα έχει να κάνει με αυτά –σχεδόν πάντα.

Κι αυτό είναι η απάντηση σε όσους έχουν πει «με αυτά που (δεν) τρως, στο τέλος δεν θα μπορείς να κάνεις τίποτα». Στις φορές που δεν μπορούσα να κάνω τίποτα, κατάλαβα πως η τροφή ήταν το σύμπτωμα –και όχι η αιτία γι’ αυτό που υπήρξα, για αυτά που (δεν) έκανα.

Με τα παραπάνω θέλω να πω πως οι διαταραχές πρόσληψης τροφής, η ίδια η διαδικασία του φαγητού όπως τη βιώνει ο καθένας, ακόμη κι αν δεν θεωρείται «διαταραγμένη», ελάχιστη σχέση έχει με αυτό που επιδιώκουμε να είμαστε. Κατ’ εμένα είναι μόνο ένα σύμπτωμα. Οι αιτίες για τον καθένα μας είναι διαφορετικές.